วันเสาร์ที่ 23 กันยายน พ.ศ. 2560

ลำดับ "สมเด็จพระมหาวีรวงศ์" แห่งกรุงรัตนโกสินทร์


สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ เป็นราชทินนามของสมเด็จพระราชาคณะรูปหนึ่ง ในคณะธรรมยุติกนิกาย

ความเป็นมา

ตำแหน่งสมเด็จพระราชาคณะ ในราชทินนามที่ "สมเด็จพระมหาวีรวงศ์" มีขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๖ โดยที่ทรงพระกรุณาโปรดสถาปนา พระพิมลธรรม (ยัง เขมาภิรโต ป.ธ.๘) วัดโสมนัสวิหาร ขึ้นเป็น "สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ รูปแรก"

แต่เดิมมา ตำแหน่งสมเด็จพระราชาคณะเจ้าคณะใหญ่ ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ จะแบ่งการปกครองคณะสงฆ์เป็น ๓ คณะ คือ คณะหนือ คณะใต้ และคณะอรัญวาสี โดยมีสมเด็จพระราชาคณะ ดำรงตำแหน่งเจ้าคณะใหญ่

สมัยนั้น แต่ละคณะปกครองโดยไม่ขึ้นแก่กัน สำหรับคณะอรัญวาสีนั้น ไม่มีวัดขึ้นในปกครอง เพราะวัดอรัญวาสีที่อยู่ในฝ่ายเหนือ ฝ่ายใต้ ก็ขึ้นอยู่ในปกครองเจ้าคณะใหญ่นั้นๆ แต่ถึงกระนั้น ก็ยังคงตำแหน่งเจ้าคณะใหญ่คณะอรัญวาสีไว้

ในรัชกาลที่ ๓ ทรงตั้ง "คณะกลาง" ขึ้นเป็นคณะพิเศษ ขึ้นตรงต่อกรมหมื่นนุชิตชิโนรส วัดพระเชตุพนฯ ซึ่งต่อมาในรัชกาลที่ ๔ ทรงพระกรุณาโปรดสถาปนาขึ้นเป็น กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส ที่สมเด็จพระสังฆราช และสิ้นพระชนม์ในรัชกาลนั้น

ถึงรัชกาลที่ ๕ ทรงพระกรุณาโปรดสถาปนา หม่อมเจ้าพระพิมลธรรม (ทัต) วัดพระเชตุพนฯ เป็นที่สมเด็จพระพุฒาจารย์ ดำรงตำแหน่งเจ้าคณะใหญ่คณะกลาง สืบต่อมา และยกเลิกตำแหน่งเจ้าคณะใหญ่คณะอรัญวาสี ซึ่งเดิมมี พระพุฒาจารย์ เป็นเจ้าคณะใหญ่ไปเสีย

สำหรับคณะธรรมยุต มีเจ้านายทรงปกครองในฐานะเจ้าคณะใหญ่ต่อเนื่องมา คือ สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ ทรงดำรงตำแหน่งเจ้าคณะใหญ่ มาจนถึงกลางรัชกาลที่ ๕ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ทรงดำรงตำแหน่งเจ้าคณะใหญ่ มาจนถึงปลายรัชกาลที่ ๖ ในคณะธรรมยุต จึงไม่มีตำแหน่งสมเด็จพระราชาคณะเจ้าคณะใหญ่สำหรับคณะ

ฉะนั้น พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงทรงพระกรุณาโปรดสถาปนาตำแหน่ง "สมเด็จพระราชาคณะเจ้าคณะใหญ่" สำหรับคณะธรรมยุตขึ้นหนึ่งตำแหน่ง คือ สมเด็จพระมหาวีรวงศ์

โดยที่ทรงพระกรุณาโปรดสถาปนา พระพิมลธรรม (ยัง เขมาภิรโต ป.ธ.๘) วัดโสมนัสวิหาร ขึ้นเป็น "สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ รูปแรก" แต่โดยที่ขณะนั้น สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ทรงดำรงตำแหน่งเจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุตอยู่ สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ จึงดำรงตำแหน่งสมเด็จพระราชาคณะ ชั้นเจ้าคณะใหญ่ผู้ช่วยคณะธรรมยุติกนิกาย

เดิมที สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ทรงนิพนธ์ราชทินนามไว้ว่า "สมเด็จพระธรรมวีรวงศ์" เเต่เมื่อนำไปปรึกษาพระพิมลธรรม (ยัง เขมาภิรโต ป.ธ.๘) ผู้ซึ่งจะได้รับพระราชทานสถาปนา ท่านบอกว่า ไม่ค่อยชอบนามนี้ สมเด็จพระมหาสมณเจ้าฯ จึงทรงแก้ไขเป็น "สมเด็จพระมหาวีรวงศ์"


สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ นับเเต่อดีต จนถึงปัจจุบันมี ๗ รูป คือ

รูปที่ ๑ สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (ยัง เขมาภิรโต ป.ธ.๘)
วัดโสมนัสวิหาร พ.ศ. ๒๔๕๓-๒๔๗๔

รูปที่ ๒ สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (อ้วน ติสฺโส/แสนทวีสุข ป.ธ.๕)
วัดบรมนิวาส พ.ศ. ๒๔๘๒-๒๔๙๙

รูปที่ ๓ สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (จวน อุฏฺฐายี/ศิริสม ป.ธ.๙)
วัดมกุฏกษัตริยาราม พ.ศ. ๒๔๙๙-๒๕๐๘

รูปที่ ๔ สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (พิมพ์ ธมฺมธโร/แสนทวีสุข ป.ธ.๖)
วัดพระศรีมหาธาตุ พ.ศ. ๒๕๐๘-๒๕๑๗

รูปที่ ๕ สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (วิน ธมฺมสาโร/ทีปานุเคราะห์ ป.ธ.๙)
วัดราชผาติการาม พ.ศ. ๒๕๑๘-๒๕๓๖

รูปที่ ๖ สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (ทิม อุฑาฒิโม/พันธุเลปนะ ป.ธ.๕)
วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมาราม พ.ศ. ๒๕๓๖-๒๕๔๓

รูปที่ ๗ สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (มานิต ถาวโร/ก่อบุญ ป.ธ.๙)
วัดสัมพันธวงศาราม พ.ศ. ๒๕๔๔-ปัจจุบัน

ที่มาข้อมูล
๑. หนังสือ สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
๒. เพจ พัดยศ สมณศักดิ์พระสงฆ์ไทย

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น

ทำไม ต้องปักใจกลาง จปร ?

ภาพ ใจกลางพัดยศ พระครูสัญญาบัตรผู้ช่วยเจ้าอาวาสพระอารามหลวง ชั้นโท นับว่าเป็น พัดยศพระครูสัญญาบัตร เพียงตำแหน่งเดียว ที่ปักใจกลางพัดเป็...